Cửa cản nước kín nước 99%, không còn lo lắng về nước ngập

Nguyên do tình trạng Ngập lụt trầm trọng trong HCM

Thành phố Hồ Chí Minh là đô thị lớn nhất và là trọng điểm kinh tế của cả nước cùng với sự đóng góp 20% vào GDP quốc gia và 30% vào tổng giá trị xuất khẩu. Mặc dù sỡ hữu vai trò quan trọng chiến lược trong nền kinh tế quốc gia, nhưng lại nằm trên một nền đất thấp và thường bị ngập do mưa to, nước lũ thượng nguồn hoặc triều cường. Theo trung tâm chống ngập của thành phố, 60% diện tích toàn thành phố có cao độ thấp hơn 2 m so với trước những năm 90, thành Hồ Chí Minh đã có dấu hiệu bị lún do đô thị hóa. Hơn nữa, tốc độ lún gần 15 mm/năm, bây giờ tại nhiều điểm trong thành phố sẽ có nguy cơ ngập ngày càng trầm trọng hơn. Cả thành phố hiện có tổng cộng 322 xã phường đã ghi nhận bị ngập lụt thường xuyên. trong tương lai, rủi ro ngập úng của thành phố có thể còn nặng nề hơn khi hệ quả của biến đổi khí hậu ảnh hưởng vào vùng đất này. Một báo cáo khác của những nhà nghiên cứu trên thế giới (Dasgupta et al 2009) đã xếp TP HCM vào danh sách 25 thành phố có nguy cơ gánh chịu ảnh hưởng trực tiếp từ biến đổi khí hậu.

Nguyên nhân gây ngập lụt, thủy triều dâng ngày càng cao một phần là do biến đổi khí hậu, và nền đất toàn thành phố lún bình quân theo năm, và đô thị hóa lấn kênh rạch làm mất những dòng chảy…

Thành phố Hồ Chí Minh đã triển khai nhiều dự án thoát nước với tổng trị giá hơn 1 tỷ USD từ nguồn vốn ODA, chưa kể đến đại kế hoạch trị giá 12 ngàn tỷ đồng do bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn đầu tư.

Nhưng căn nguyên chính quan trọng nhất là lỗi chủ quan ở việc lập dự án, với trình độ chưa đủ tầm hay chỉ chạy theo khai thác nguồn vốn…

Hệ lụy là đã đầu tư hàng nghìn tỷ đồng cho các công việc chống ngập trong Tp.HCM tuy nhiên xem ra không hiệu quả.

Những chuyên gia chống ngập lụt thành phố Hồ Chí Minh ở thời gian vừa qua đã tìm kiếm những giải pháp muộn màng, chắp vá, thiếu gắn kết đồng bộ giữa các kế hoạch quy hoạch lại với nhau.

Trình độ, nhận thức, dự đoán dài hạn trong quy hoạch và xây dựng vẫn không đủ đáp ứng mục đích thực tế đã dẫn tới tình trạng tắc nghẽn giao thông, ô nhiễm môi trường do ngập trên địa bàn thành phố càng ngày càng nặng nề hơn.

Nhiều hệ thống cống thoát nước mưa, chống nước ngập dọc theo đường thành phố mới xây dựng đã biến thành bể chứa nước với mực nước dâng cao nhất là 60cm, khả năng thoát nước khi trời mưa to không đạt kết quả như mong đợi.

Nhiều hệ thống cống có diện tích không phù hợp để đáp ứng khả năng thoát nước, gây ra ngập úng bởi các trận mưa lớn và rút chậm trong thời gian dài.

Hệ thống ngăn chặn triều cường để thoát nước mưa xuống kênh rạch vẫn còn yếu kém. 

Cộng với việc gia tăng diện tích bề mặt bị bê-tông hóa chẳng những khiến gia tăng lượng nước mưa chảy trên trên mặt đất vì không thể thấm đất, làm giảm lượng nước ngầm và gây lún cho thành phố, mà còn tạo ra hiệu ứng đảo nhiệt. Số liệu tại trạm Tân Sơn Hòa cho thấy nhiệt độ bề mặt tại TP HCM tăng trung bình hằng năm 0,18 độ C. Vẫn nghiên cứu của những nhà nghiên cứu đó (2008) cho thấy sau 17 năm, nhiệt độ bề mặt tối đa ghi nhận được tại thành phố tăng thêm khoảng 10 độ C (từ 39,8 độ C năm 1989 lên 49,4 độ C năm 2006). Sự thay đổi về nhiệt độ bề mặt, và do đó nhiệt độ không khí cũng tăng theo, đã đẩy nhanh quá trình bốc hơi của nước khiến gia tăng cả về số lượng và quy mô các đợt mưa nhiệt đới ở khu. Số liệu thống kê lượng mưa từ năm 1988 đến năm 2007 tại trạm Tân Sơn Hòa cho thấy một quá trình gia tăng liên tiếp số lượng các đợt mưa cực lớn.

Đất lún nghiêm trọng ở HCM

Bất chấp rất nhiều những nỗ lực quốc tế và trong nước nhằm giải quyết tình trạng ngập lụt, bây giờ vẫn chưa có một nghiên cứu hoàn chỉnh nào để giải thích chi tiết đầy đủ nguyên nhân của tình trạng trên. Các nhà nghiên cứu quốc tế thường có khuynh hướng quan tâm thuần tuý tới rắc rôi biến đổi khí hậu của thành phố, trong khi những đồng nghiệp địa phương thường quá chú ý đến vai trò của hệ thống sông ngòi và triều cường mà không để ý đến mối quan hệ giữa đô thị hóa và khả năng thoát nước của thành phố. Ví Dụ là sự phát triển mạnh mẽ về phía Nam thành phố trên nền đất yếu và thấp hay sự phát triển hai bên bờ sông Sài Gòn về phía thượng lưu đã làm cho hàng ngàn diện tích chứa nước bị biến mất. phương pháp mà các cấp chính quyền đưa ra vẫn chỉ là xây dựng nâng cấp hệ thống đê bao và cống ngăn triều cường – các giải pháp vô cùng tốn kém nhưng lại không giúp giải quyết bản chất vấn đề. 

Các giải pháp chống ngập 

Đã có rất nhiều phương pháp khác được đưa ra để chống ngập cho TPHCM, đặc biệt là các phương pháp mang tính dự án công trình như tiếp tục nâng cấp xây dựng đê bao vững chắc, xây cống chống triều cường… Tuy nhiên, trong môi trường nguồn lực tài chính còn khiêm hao như bây giờ thì các phương pháp này sẽ khó có thể triển khai toàn diện và kịp thời. 

Tuy nhiên từ các nguyên nhân gây ngập như đã kể ở trên, thì cách thức khơi thông những công trình thoát nước thiên nhiên và đầu tư nâng cấp công trình thoát nước, nên được thực hiện. Dĩ nhiên, khi chưa có đủ nguồn lực để thực hiện các kế hoạch đê bao kiên cố thì cần nghĩ đến phương pháp đê bao có quy mô nhỏ, đê. Và việc trang bị cho mình một số giải pháp chống ngập riêng của mỗi người dân là rất cần thiết.